Klimaatadaptieve maatregelen nog effectiever dankzij klimaatscan

AM wil niet alleen haar negatieve klimaatimpact zo klein mogelijk maken, we willen klimaatpositief worden. Dat doen we door terug te geven aan de aarde en positieve impact te maken. Een van de tools die we hiervoor gebruiken is de klimaatscan. “Je kunt geen positieve impact maken, als je niet weet waar de risico’s liggen,” legt Emma uit. Ze ontwikkelde de klimaatscan samen met collega’s van BAM (moederbedrijf van AM). Passend bij de duurzaamheidsstrategie van het concern brengt de tool heel simpel in beeld waar de risico’s voor projecten liggen. “Hiervoor maken we gebruik van data die in de klimaateffectatlas te vinden is. Onze scan zorgt ervoor dat alleen de meest relevante kaarten getoond worden. Deze worden als een illustratie over de projectlocatie geprojecteerd. Je ziet hierdoor bijvoorbeeld precies op welke plekken van een gebied veel kans is op wateroverlast of hittestress. Zo hoeven onze ontwikkelaars zich niet door een overload aan informatie te werken en is snel te zien waar de risico’s liggen.”

Alleen het tegengaan van klimaatverandering is niet langer voldoende, legt Emma uit: “Ik zou willen dat energiezuiniger bouwen en het werken met de juiste duurzame materialen voldoende was. Helaas zien we dat klimaatverandering al plaatsvindt. Er zijn gemiddeld al meer tropische dagen in Nederland, we hebben al meer last van wateroverlast en het zeeniveau blijft maar stijgen. De scan laat zien waar die risico’s in elk gebied van Nederland liggen en geeft de ontwikkelaar inzicht in de maatregelen die getroffen kunnen worden om met deze gevolgen van klimaatverandering om te gaan.” 

Emma geeft een voorbeeld: “Als je project midden in de stad gebouwd wordt, dan kan er sprake zijn van een stedelijk hitte-eiland-effect.” Dit betekent dat gebouwen, straten en stenen zoveel hitte vasthouden dat de temperatuur in zo’n gebied op een zomerse dag een aantal graden warmer is dan in het landelijke gebied om de stad heen. “Als je dit vooraf weet, dan kun je als ontwikkelaar zorgen voor meer bomen die zorgen voor schaduw en verdamping. Wanneer je ziet dat juist wateroverlast een probleem is op de locatie van jouw project, dan kunnen waterdaken een optie zijn. Deze daken houden het water vast en voeren het geleidelijk af in plaats van alles ineens. Hierdoor wordt de belasting op het riool minder.”

AM heeft al langer een focus op klimaatadaptatie. “Kijk bijvoorbeeld naar de groene Schoemakersplantage in Delft en het Bajeskwartier in Amsterdam. Daar zorgen regentonnen, begroeide gevels, groene daken en beplanting in de tuinen ervoor dat hittestress en wateroverlast beperkt wordt.” De nieuwe klimaatscan, die inmiddels verplicht is voor nieuwe AM-projecten draagt eraan bij dat ontwikkelaars dit soort klimaatadaptieve maatregelen gerichter kunnen inzetten. Emma: “Ze zien precies waar ze wel op moeten focussen en wat juist minder noodzakelijk is. Het maakt de stap kleiner naar het treffen van de meest doeltreffende maatregelen. Daarnaast werken we aan een product dat meer inzicht geeft in de kosten en baten van de maatregelen.”

Een praktische tool dus, die klimaatscan. Daarnaast zorgt het voor een sterk verhaal naar de opdrachtgevers. Emma: “Wanneer we onze visie uitleggen in tenders, dan wil je goed onderbouwen waarom je bepaalde keuzes maakt. Dan kun je wel allerlei rapporten schrijven, maar de beelden die de kaarten in onze scan schetsen, die blijven beter hangen. Het helpt ook in de dialoog met opdrachtgevers, want je kunt de situatie laten zien op kavelniveau.”

Emma maakt als duurzaamheidsadviseur deel uit van team Advies & Engineering bij BAM, het moederbedrijf van AM. Een intern adviesteam van zo’n tien specialisten die collega’s adviseren over duurzaamheid in projecten en de strategie. Voor meer dan de helft van de week is ze gedetacheerd bij team Duurzaamheid van AM. “Ik adviseer bij AM-projecten over thema’s als circulariteit, klimaatadaptatie, biodiversiteit. Ook draag ik bij aan tenders en ontwikkel ik tools zoals de klimaatscan.” Naast de klimaatscan werkt Emma op dit moment ook aan een biodiversiteitscan.

De biodiversiteitscan richt zich op de verschillende soorten leefgebieden en de dier- en plantsoorten die daar leven. Emma: “Je kunt ons land indelen in verschillende soorten leefgebieden: bosachtig gebied, stedelijk gebied, kust- en duingebied, moerasachtig gebied, overgangsgebied dat ligt tussen stad en landelijk gebied. We brengen in kaart welke soorten je in een bepaald leefgebied kunt aantreffen. Bij gebiedsontwikkeling is een flora-en-fauna-onderzoek sowieso verplicht, maar dat onderzoek richt zich vooral op de beschermde dieren. Deze scan richt zich ook op dieren zoals de egel bijvoorbeeld.” Bij de ontwikkeling van de biodiversiteitscan werkt Emma samen met ecologen. Ze richten het zo in dat straks niet alleen zichtbaar is welke dieren in een gebied zouden kunnen leven, maar ook of ze er daadwerkelijk gespot zijn. “Zo kun je bepalen voor welke dieren je habitat creëert en kun je kiezen voor de meest impactvolle maatregelen. Je kunt wel van alles doen voor de huismus, maar als die in het gebied niet voorkomt, heeft dat weinig zin.”

Volgens Emma vonden veel dieren vroeger nog wel een plekje in nieuwbouwwijken, maar nu moet hier bewuster ruimte voor gecreëerd worden. “Vogels en insecten bijvoorbeeld vonden vroeger nog wel een ruimte onder de dakpannen, in een spouwmuur of andere gaten en kieren. Er werd in die tijd wat slordiger gebouwd en minder geïsoleerd. Bouwers deden het toen dus onbewust goed voor deze dieren. Nu we alle kieren opvullen met isolatie en strakker bouwen is het goed om bewust na te denken over het leefgebied van dieren en planten. Zet je bijvoorbeeld allemaal schuttingen neer, dan komt de egel niet ver. Kies je voor heggen, dan kan de egel wel in het gebied komen en creëer je direct ook voedsel en verstopplekjes voor vogels. Bij een van onze projecten zagen we dat er gekozen was voor niet inheemse bomen, die van origine dus niet in Nederland voorkomen. Maar dit zijn bomen waar de insecten niets mee kunnen. Deze bomen zijn voor hen net zo onbruikbaar als een lantaarnpaal, al zien wij zelf het verschil tussen die bomen en inheemse bomen nauwelijks. We hebben dit aangepast, waardoor het een beter leefgebied is voor insecten.”

De scans die Emma met haar collega’s ontwikkelt dragen bij aan het nog efficiënter en onderbouwd inzetten van impactvolle maatregelen voor onze natuur. Ze zorgen ervoor dat de gebieden die AM ontwikkelt beter voorbereid zijn op klimaatverandering en bieden een aangenaam thuis voor de dieren die er wonen. Dit soort tools maken implementatie van maatregelen logischer en makkelijker. Ze overtuigen collega’s en opdrachtgevers. Bovendien hoeft het wiel niet in elk project opnieuw uitgevonden te worden.